Harba Lori Fa Hoodie

U ziet ons vaak die uitspraak gebruiken, maar wat wil die nu eigenlijk zeggen en waar komt ze vandaan?

In de tweede helft van de dertiende eeuw, zo’n zevenhonderd jaar geleden leefde Hertog Jan I. Één van de belangrijkste hertogen van het hertodom Brabant die niet alleen zijn stempel gedrukt heeft op Brabant maar op gans de regio van West Europa.

Hij was ridder, levensgenieter en een kleurrijk figuur. Eveneens werd hij door talloze kroniekschrijvers beschreven vaak met meerdere bijnamen: Jan Primus (zijn Latijnse naam, verbasterd tot Cambrinus), De Minnesinger en der Wapenen God.

Jan was een groot liefhebber en vernieuwer van de Nederlandse taal. Zo schreef hij meerdere teksten en minneliederen in het Nederlands.

Het bekendste is nog steeds het tot vandaag overgeleverde “Eens meien morgens vroege” waarin hij een andere grote voorliefde bezong: het vrouwelijk schoon en de liefde voor de vrouw.

In die tekst vinden we de zin Harba lorifa.

Eens meien morgens vroege

Was ic upghestaan;

In een scoen boemgerdekine

Soudic spelen gaen.

Daar vant ic drie joncfrouwen staen,

Si waren so wale ghedaen,

Dene sanc voor, dander sanc na:

Harba lorifa, harba harba lorifa,

harba lorifa!

Doe ic versach dat scone cruut

In den boemgardekijn,

Ende ic verhoorde dat suete gheluut

Van den magheden fijn,

Doe verblide dat herte mijn,

Dat ic moeste singhen na:

Harba lorifa, harba harba lorifa,

Harba lorifa!

Doe groette ic die alrescoenste

die daer onder stont.

Ic liet mine arme al omme gaen

Doe ter selver stont;

Ic woudese cussen an haren mont;

Si sprac: “Laet staen, laet staen, laet staen”.

Harba lorifa, harba harba lorifa,

Harba lorifa!

Er zijn twee theorieën over de betekenis van deze zinspreuk.

De eerste theorie beweert dat het een verbastering van een Provençaalse zin is: Herba flors fa, wat betekent Het kruid staat in bloei (L’herbe fait des fleurs). Dit komt overeen met het lentethema in Jans minneliederen.

Een andere theorie zegt dat Harba de oud-Dietse benaming is voor Brabant, en Lorifa een verbastering zou zijn van L’oriflamme, een gevorkt vaandel dat de nationale standaard was van Frankrijk.

Wat het ook mag zijn, het zijn woorden die door levensgenieter Jan geschreven werden, woorden die wij omwille van de historische belangrijkheid van Jan graag levend houden.

Ook was Jan een vrolijke Feestneus en dronk hij graag een glas Brabants bier. Ook via die weg wordt de kleurrijke hertog in leven gehouden. Zo wordt zijn naam vandaag nog steeds gebruikt in twee Biermerken. Hertog Jan en Primus. De naam “Primus” verwijst naar Jan I van Brabant of “Jan Primus”, hertog van Brabant en Limburg in de tweede helft van de 13e eeuw.

Er zijn ook theorieën dat de legende van Gambrinus (de koning drinkt), een legende die in gans Europa gekend is gebaseerd zou zijn op Hertog Jan, maar daarover later meer.

De kleurrijke figuur die hertog Jan was is vandaag de dag nog steeds volop aanwezig in de Brabantse cultuur maar ook ver daarbuiten. En daarvoor lof en dank en harba lorifa Jan.